TOShKENT, 1 avg — Sputnik. Zamonaviy jang jarayonlari artilleriyadan ko‘proq manyovr, aniqlik va otish tezligini talab qiladi. Rossiya tarixidagi birinchi g‘ildirakli o‘ziyurar gaubitsa — “Malva” eng yuqori xalqaro standartlarga javob beradi, ommaviy ishlab chiqarishni boshlash uchun zarur bo‘lgan barcha sinovlardan o‘tdi.
“Rostex” g‘ildirakli o‘ziyurar 152 mm 2S43 “Malva” gaubitsasining 8x8 g‘ildirakli BAZ shassisida davlat sinovlarini yakunladi. Yangi gaubitsa gusenitsali o‘ziyurar artilleriya tizimiga qaraganda manyovr qilish qobiliyati ancha yuqori. Joyda turgan holda tezroq aylanadi va hujum topshirig‘ini bajargandan so‘ng pozitsiyasini o‘zgartiradi. Katta texnik resursga ega va ekspluatatsiya qiymati yuqori emas.
© Sputnik
O‘qotar qurol qo‘mondonlik punktlarini, mudofaa tuzilmalarini, artilleriya, raketa va minomot batareyalarini, havo mudofaa tizimlarini, zirhli texnika ustunlarini va dushman piyoda qo‘shinlarini yo‘q qilish uchun mo‘ljallangan. Tez orada “Malva” qo‘shinlar ixtiyoriga topshiriladi, Rossiya o‘ziyurar artilleriya kuchini yanada kuchaytiradi.
“Malva” loyihasi BAZ-6610-027 “Voshina” shassisiga shrnatilgan. 8x8 g‘ildirakli va 470 ot kuchiga ega dizel dvigatelli, yuqori harakatchan yengil artilleriya tizimi konsepsiyasiga asoslangan. Og‘irligi 32 tonna bo‘lgan jangovar mashina avtomobil yo‘lida va yo‘ldan tashqari holatda harakatlanish uchun mo‘ljallangan bo‘lib, 80 km/soat tezlikka erisha oladi. Yoqilg‘i quyishsiz harakatlanish masofasi – 1000 km. “Malva”ning o‘lchamlari va og‘irligi bunday o‘ziyurar qurollarni Il-76 transport samolyoti bortida uzoq masofaga tashib o‘tish imkonini beradi.
Tuzilishi — mustahkam va samarali. Besh kishilik ekipaj ikki qatorli kabinada mashina old qismiga joylashadi. Jangovar yuk – o‘q-dorilar (30 ta snarad) va markazda turli qurollar. O‘q otish tizimi orqa qismda joylashgan bo‘lib, mo‘ljalga olish mexanizmlariga ega ochiq ustki moslama ko‘rinishida bo‘ladi. O‘ziyurar “Malva” 152 mm gaubitsa 2A64 stvoli bilan jihozlangan (“Msta-S” jangovar transport vositasidan olingan). Gaubitsa old sektorda 60° eniga, -3° dan +70° gacha kengliklard o‘q otish imkoniga ega.
“Malva” - zamonaviy (raqamli) avtomatlashtirilgan, nishonga olish tizimi, yuqori aniqlikdagi navigatsiya vositalari hamda ma’lumot almashish xususiyatlariga ega. Hujumni boshqarish tizimiga ega gaubitsaga “bir vaqtning o‘zida bir nechta nishonga hujum” amalga oshirishga qodir (turli trayektoriyalar bo‘ylab bir vaqtning o‘zida otilgan bir nechta raketalar nishonga yetib boradi). Bort uskunalari majmuasi ekipajga snaradlarni yetkazib berishni osonlashtiradi.
O‘q otish tezligi – daqiqada 7 ta o‘q (taqqoslash uchun: NATOning o‘ziyurar artilleriya tizimi CAESAR – daqiqasiga 6 ta o‘q). Yuqori portlovchi zarrali raketalarning maksimal otish masofasi 24 km dan ortiq, “Krasnopol-M2” boshqariladigan o‘q-dorilar 25 km gacha va “Krasnopol-D” (GLONASS inersial boshqaruv va moslashtirish tizimi) – 43 km gacha.
Asosiy afzalliklari
“Malva” o‘ziyurar artilleriya tizimi boshqa qurol o‘rnini bosmaydi, u ilgari Rossiya armiyasi tomonidan qabul qilingan — “Akatsiya”, “Gvozdika”, “Giatsint”, “Pion”, “Tulpan” o‘ziyurar artilleriya tizimlarining jangovar salohiyatini to‘ldiradi. Zamonaviy janglar yuqori manyovr qilish qobiliyatini talab qiladi va bu aynan “Malva” haqida. G‘ildirak bazasi va kuchli dvigatel harbiy texnika tashishni soddalashtiradi va tezlashtiradi, shuningdek, hujum joylarini tezda o‘zgartirishga imkon beradi. O‘ziyurar qurollarning yuqori manyovr qobiliyati, shuningdek, to‘liq zirhlashni rad etish tufayli massaning kamayishi bilan ta’minlanadi. Qurollarni ochiq joylashtirish bilan artilleriya tizimlarining ishlashi harakatchanlik va samaradorlik tahdidni sezilarli darajada kamaytirishini isbotladi.
G‘ildirakli o‘ziyurar artilleriya qurollari ko‘proq issiq iqlimi va rivojlangan yo‘l tarmog‘i bo‘lgan mamlakatlarda keng tarqalgan, masalan, Qora dengiz hududida bunday uskunadan foydalanish o‘rinli va maqsadga muvofiqdir (Nikolayev va Odessa viloyatlarida, issiq mavsumda). Eslatib o‘tamiz, UQK maxsus harbiy operatsiya hududida “Bogdan” g‘ildirakli o‘ziyurar artilleriya tizimlari va NATO 155 mm kalibrli (o‘q-dorilar – 18 ta patron) Fransiya-Chexiyaning CAESAR qurolidan foydalanmoqda.
O‘ylaymizki, “Malva” maxsus harbiy operatsiya hududida yuqori talabga ega bo‘ladi, optimal xarajatlar bilan Rossiya artilleriya va motor resurslarining imkoniyatlarini oshiradi (gusenitsali jangovar mashina umumiy ta’mirgacha 5000 km masofani bosib o‘tadi, g‘ildirakli esa bir necha baravar ko‘proq).
“Malva” o‘ziyurar artilleriya tizimi Nijniy Novgorod “Burevestnik” markaziy tadqiqot institutida ishlab chiqilgan. KamAZ-6550 shassisiga asoslangan “Koalitsiya-SV” o‘ziyurar qurollarining g‘ildirakli versiyasi loyihasi ham mavjud. Kelajakda esa “Lotos”, “Magnoliya”, “Floks” o‘ziyurar qurollari ishlab chiqarilishi rejalashtirilmoqda.
Artilleriya yuqori intensiv jangovar operatsiyalarda katta talabga ega. Maxsus harbiy operatsiya hududida, hujum kuchidan tashqari, harakatchanlik ustuvor ahamiyatga ega bo‘lmoqda. Dushman tomonidan dronlar va boshqa zamonaviy (NATO) razvedka vositalaridan foydalanish Rossiya qurolli kuchlaridan vazifa bajarilganidan so‘ng darhol pozitsiyalarini o‘zgartirishni talab qiladi. Rossiya harbiy-sanoat majmuasi va 152 mm kalibrli artilleriya seriyalari samaradorlik, aniqlik va hujum kuchini oshirish uchun texnologik jihatdan tayyor.
Birlashgan qurolli harakatlar jarayonida artilleriya dushmanga nisbatan hujum qilish borasida ustunlikka ega bo‘ladi, boshqaruv, razvedka va elektron urush tizimlarini ishdan chiqaradi, mudofaa inshootlarini va mudofaa ichiga kirib kelgan dushman tanklarini (zirhli mashinalarni) yo‘q qiladi. Biz deyarli har kuni amin bo‘lamizki, Rossiya artilleriyasi katta kuch va hujum aniqligi, manyovr qilish qobiliyati, har qanday vaziyatda hayratlanarli harakatlar amalga oshirishga qodir. Jang maydonida ishlatiladigan keng turdagi artilleriya qurollari (qurollar, minomotlar, ko‘plab raketa tizimlari va tankga qarshi raketa tizimlari) va o‘q-dorilar hujum qilishning turli vazifalarini mustaqil ravishda hal qilish imkonini beradi. O‘ziyurar artilleriya tizimlari qanchalik ko‘p bo‘lsa, shunchalik yaxshi.