Rossiya qo‘shinlariga topshirilgan g‘ildirak formulasi 4x4 “Tayfun-VDV” zirhli avtomobilga asoslangan raqamli hujumni boshqarish tizimiga ega “Drok” tajribaviy minomoti mobil va yuqori aniqlikda zarba berishga imkon yaratadi.
18 iyul kuni Rostex qo‘shinlarga 82 mm 2S41 “Drok” o‘ziyurar minomotlarining birinchi tajribaviy partiyasini taqdim etdi. Maxsus harbiy operatsiya hududi jangovar xususiyatlarni sinab ko‘rish uchun eng yaxshi joy va yaqin orada yangi Rossiya qurollarining samaradorligini UQK yo‘qotishlariga qarab baho berishi mumkin bo‘ladi.
“Drok” majmuasi piyoda qo‘shin va zirhli texnikalarni yo‘q qilish, dushmanning kuzatuv postlarini “ko‘r” qilish, shuningdek, hududlarni yoritish va tutunli to‘siqlarni yaratish uchun mo‘ljallangan. “Tayfun-VDV” zirhli mashinasi shassisidagi minomot moduli yuqori samaradorlikni, ekipajni himoya qilishni va 6 km gacha maksimal otish masofasini ta’minlaydi. Yangi majmua yuqori otish aniqligi bilan ajralib turadi. O‘q-dorilar — 40 ta mina. Hujum tezligi — bir daqiqada 10 ta o‘q.
Orqaga sirpanishga qarshi tirgakli minomot stvoli zirhli minoraga o‘rnatilgan. Zamonaviy raqamli hujumni boshqarish tizimi boshqaruv markazlari bilan xavfsiz ma’lumot almashishni va avtonom ishlash imkoniyatini ta’minlaydi. Mexaniklashtirilgan nazorat nishonga olishni osonlashtiradi. Bundan tashqari, “Drok” 7,62 mm PKTM aylanuvchi pulemot va optik-elektron nishonga oluvchia masofadan boshqariladigan qurol stansiyasi, shuningdek, mashinadan tashqarida foydalanish uchun 82 mm 2B24 portativ minomot bilan jihozlangan. “Drok” majmuasining massasi 14 tonnani tashkil qiladi. Jangovar ekipaj – to‘rt kishi.
Yangi o‘ziyurar minomot umumiy xususiyatlari bo‘yicha eng yaxshi xorijiy muqobillaridan qolishmaydi va ba’zi parametrlar bo‘yicha ulardan ustundir. “Tayfun” zirhi o‘q va minalarga qarshi yaxshi himoyani ta’minlaydi va yuqori manevr qilish qobiliyati hujum yo‘nalishini tezda o‘zgartirishga imkon beradi.
“Drok” minomoti, shuningdek, g‘ildirak formulasi 6x6 “Ural-4320” zirhli mashinasi va 152 mm “Magnoliya” asosidagi 120 mm “Floks” o‘ziyurar artilleriya qurollari “Burevestnik” markaziy ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan havo-desant bo‘linmalari uchun maxsus ishlab chiqilgan. Harbiy harakatlar hududida “harakatlanuvchi” minomotlar shunchalik talabga egaki, “Drok” albatta quruqlikdagi qo‘shinlarga xizmatga yuboriladi, “katta talabga” ega bo‘ladi va 4,2 km gacha o‘q otish masofasiga ega 82 mm lik “Vasilek” avtomat minomotiga yaxshi qo‘shimcha bo‘ladi.
Davr talabi
Qurollarning uzviy bog‘langan kuchi, harakatlanuvchanligi va mustahkamligi zamonaviy janglarda g‘alaba qozonish imkoniyatini oshiradi. Yoz boshida Rossiya Mudofaa vazirligi maxsus harbiy operatsiya hududida MT-LB shatak platformasida armiya ustalari tomonidan o‘rnatilgan 82 mm 2B9 “Vasilok” avtomatik minomotidan foydalanish tasvirlarini ko‘rsatdi. Gusenitsa shassisi ekipajga hatto qatnov yo‘llaridan tashqarida ham, bir necha daqiqada hujum qilish (to‘rtta o‘q-dorilar kassetalari bilan) va joylashuvini o‘zgartirayotganda ham tezkorlik bilan pozitsiyani egallashga imkon beradi. Nishonlarga zarba berishning aniqligiga dron orqali hujumni sozlash orqali erishiladi. Biroq, “harakatlanuvchi Vaselok” samaradorligi ancha oldin, Afg‘onistonda ayon bo‘lgan. Ushbu “afg‘on” tajribasi Qozog‘iston armiyasida ko‘p foydalaniladi, faqat u yerda “Vasilok” piyoda jangovar mashinasining gusenitsa shassisida qo‘llaniladi.
Rossiyada “Drok” kabi o‘rta kalibrli o‘ziyurar minomotlarning ishlab chiqarilishi davrning qat’iy talabidir. 1972-yilda foydalanishi boshlangan rekord kalibrli 240 mm (hujum masofasi – 20 km gacha) o‘ziyurar 2S4 “Tulpan” dunyodagi eng kuchli “harakatlanuvchi” minomot (odatiy va yadroviy o‘q-dorilar bilan) hisoblanadi. “Tulpan” modernizatsiya qilindi va ishlab chiqarilish davom etdi. “NATO” ning 120 mm kalibrli “Nona”" 2S9 o‘ziyurar artilleriya va minomot tizimi bundan ancha farq qiladi.
Dunyoviy qo‘shnilar esa vaqtni bekor o‘tkazmadi. 1990-yillarning oxirida Fransiya 120 mm 2R2M mobil minomotini ishlab chiqardi (ya’ni, "Recoiling Rifled Mounted Mortar" – soyli orqaga sirpanish moslamasi o‘rnatilgan mashina).
2000 yillarning boshlarida isroillik mutaxassislar AQSh, Ispaniya va boshqa mamlakatlar tomonidan faol ravishda sotib olingan 120 mm CARDOM (Computerised "Autonomous Recoil rapid Deployed Outrange Mortar" – kengaytirilgan diapazonga ega bo‘lgan kompyuterlashtirilgan avtonom orqaga sirpanish moslamali minomot) mobil minomot tizimini yaratdilar.
2006 yildan beri Finlyandiya va Shvetsiya sakkiz g‘ildirakli Patria zirhli transportori yoki CV90 zirhli platformasi asosida o‘ziyurar ikki stvolli 120 mm AMOS ("Advanced Mortar System" – kelajak minomot tizimi) ishlab chiqarmoqda. Hatto Polsha 2013-yilda "Patria AMV" 8x8 shassisida 120 mm kalibrli RAK120 minorali minomot tizimini yaratdi. O‘ziyurar minomotlar Germaniya, Xitoy, Singapur, Turkiya va Birlashgan Arab Amirliklarida ham ishlab chiqariladi. Ehtimol, ro‘yxat to‘liq emasdir.
Maxsus harbiy operatsiya Rossiya armiyasini yuqori texnologiyali qayta qurollashga yangi turtki berdi va bugungi kunda Rossiya artilleriyachilari Ukraina harbiy harakatlar teatrida nafaqat hujum, qurollar va snaradlar soni bilan ustunlik qilmoqda. 18-iyul kuni Rossiya bosh vaziri Mixail Mishustin Rossiya Federatsiyasi Mudofaa vazirligi ehtiyojlari va maxsus harbiy operatsiya tajribasini hisobga olgan holda 2022-yil oktabr oyidan boshlab yuqori texnologiyali qurollar ishlab chiqarishni sezilarli darajada oshirganini ma’lum qildi. Tarkibiy qism bazasini to‘ldirish davom etmoqda.
Rossiya prezidenti Vladimir Putin avvalroq ma’lum qilgan edi: “Asosiy qurol turlari bo‘yicha ishlab chiqarish yil davomida 2,7 baravarga oshdi. Talab kattaroq yo‘nalishlarda esa – 10 baravarga". Rossiya armiyasi har oy 100 ga yaqin yangi tank oladi va o‘q-dorilar taqchilligini boshdan kechirmaydi. Harbiy havo-kuchlarining 4-5 avlod qiruvchilarini yetkazib berish ortib bormoqda. Rossiyada o‘ziyurar yuqori aniqlikdagi artilleriyaning texnologik taraqqiyoti rivojlanishdan to‘xtamaydi.
Boshqa tomondan, Ukraina harbiy harakatlar teatridagi AQSh va NATOning harbiy-sanoat majmuasi texnologik va mobilizatsiya jihatdan ortda qolayotganligini va muvaffaqiyatsizligini namoyish etmoqda.