TOShKENT, 7-iyul — Sputnik. Rossiyaning texnologik jihatdan yengilmas va kuchli aviabombalari Ukrainadagi maxsus harbiy operatsiya maqsadlariga erishishini tezlashtirmoqda.
NATO mutaxassislari Rossiya Havo-kosmik kuchlari tomonidan “Ukraina uchun tobora ortib borayotgan muammo” — parvoz qiluvchi aqlli bombalarni jangovar foydalanishni xavotir bilan tahlil qilmoqda.
500 kg dan 1500 kg gacha kalibrli Rossiya “qanotli Valkiriyalari” ga alohida e’tiborning sababi — unlarga qarshi AQSh va NATOda havo mudofaasi va radio-elektron urush tizimi kabi samarali choralar yo‘qligidir.
Rossiyada yuqori quvvatli aqlli parvoz qiluvchi bombalarning seriyali ishlab chiqarilishi maxsus harbiy operatsiyadan oldin boshlangan, ammo harbiy harakatlar teatrida bunday mahsulotlarning dushman mudofaasini tezkor buzishdagi alohida rolini Ukraina samarali aniqlab berdi.
UPAB-1500B boshqariladigan parvoz qiluvchi bombalar 2022-yil bahorida maxsus harbiy operatsiya hududida qo‘llanila boshlandi va tez orada Ukraina qo‘mondonligi ularni “o‘ta xavfli” deb atadi. Vaqt o‘tib ham UQK ularni qanday yo‘q qilishni yoki navigatsiyasini “o‘chirinshni” o‘rganmadi, hatto NATOning NASAMS, Iris-T va Patriot zenit-raketa tizimlari ham buni uddalay olmadi.
Gonkong “Asia Times” nashrining ta’kidlashiga ko‘ra: “Rossiyaning UPAB-1500B tizimi g‘alaba qozonmoqda”.
E’tibor bering, har xil turdagi Rossiya parvoz qiluvchi bombalarning butun “oilasi” g‘alaba qozonmoqda. Universal rejalashtirish va korrektirovqa qilish moduli (UMPK) 1962-yildagi FAB-500 oddiy erkin tushadigan bombani aqlli va qanotli qildi. Amerikaning “The Drive” nashri kecha ushbu modifikatsiya haqida maqola chop etdi.
UPAB-1500B yangi boshqariladigan parvoz qiluvchi bomba yanada kuchli va mukammalroq. Jangovar qobiliyatlar nuqtayi nazaridan u “havo — yer” uchuvchi raketaga o‘xshaydi (parvoz korpusning o‘rta va quyruq qismlarida kichik qanotlar yordamida korrektirovka qilinadi). Inersial-sun’iy yo‘ldosh boshqaruv tizimidan foydalanadi. Tushish nuqtasidan 50 km gacha (15 km gacha balandlikda) nishonlarni aniq urishga qodir. U “Tashlandi va unutildi” tamoyilida amalga oshirilmoqda. Rossiya havo bombasi to‘siqlarga chidamli.
Quvvat jangovar kallakning 1010 kg massasi bilan belgilanadi. Bunday bombalar har kuni frontning turli sohalarida UQKning pozitsiyalari va quruqlikdagi qo‘mondonlik punktlariga zarba bermoqda.
Shunga o‘xshash kichikroq kalibrli bomba - UPAB-500B - 390 kg portlovchi moddani olib yuradi va 40 kmgacha masofada nishonni yakson qilishga qodir. Nishondan ehtimoliy og‘ish — 10 metrdan oshmaydi.
Bunday o‘q-dorilardan faol foydalanish UQKning mustahkamlangan hududlarini samarali “demilitarizatsiya qiladi”. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, yaqin kelajakda sun’iy intellektning rivojlanishi parvoz qiluvchi bombalardan jangovar foydalanish imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
Yangi yuqori aniqlikdagi qurollarni ishlab chiqarishni ko‘paytirish va mavjudlarini modernizatsiya qilishni jadallashtirish orqali Rossiya mudofaa sanoati maxsus operatsiyaning bir yilida o‘q-dorilar ishlab chiqarishni bir necha barobarga oshirdi. Rossiya iqtisodiyotni harbiylashtirmasdan, xotirjamlik bilan “harbiy asosda” harakat qildi, G‘arb esa Rossiya Federatsiyasi bilan uzoq muddatli proksi urushga tayyor emas bo‘lib chikdi.
Kechikish — mag‘lubiyatning asosidir
Ukraina harbiy harakatlar teatrida Amerikaning afsonaviy GPS-tizimli parvoz qiluvchi bombalari texnologik halokatga uchradi. Ular — 225 dan 450 kg gacha bo‘lgan kalibrli – JDAM-ER (Ukraina MiG-29 bilan birlashtirilgan) va 115 kg jangovar kallakli, 150 km gacha diapazonga ega GLSDB “yer usti bombalari” (HIMARS reaktiv snaradining quyruq qismidan ishga tushiriladi).
Rossiyaning “ko‘r qiluvchi” radio-elektron urush texnologiyasi NATO uchun kutilmaganda halokatli ekanligi ayon bo‘ldi. “Pansir-S” havo mudofaa tizimlari o‘nlab Britaniyaning ilg‘or “Storm Shadow” qanotli raketalarini urib tushirmoqda.
Kecha Germaniyaning “Business Insider” nashri ma’lum qildi: “Rossiya shu qadar samarali radio-elektron to‘siqlarni hosil qilmoqdaki, Ukraina, shuningdek, AQSh va NATO JDAM parvoz qiluvchi va boshqa “aqlli” bombalar o‘z nishonlariga yetib borishlariga endi tayana olmaydi.
Rossiya to‘siqlarining kuchi (REB) kosmosdan GPS signallariga qaraganda kuchliroqdir. Bundan tashqari, Rossiya GPS signallarini olib, ularni o‘zgartirishlar bilan qayta uzatishga qodir, bu butun koordinatalar tizimini va NATO nishonlarini yo‘ldan uradi. Bunday himoyasizlik — jiddiy harbiy muvaffaqiyatsizlikdir.
G‘arbda yuqori aniqlikdagi qurollarni GPS navigatsiyasidan qanday qilib butunlay “uzish” haqida o‘ylashmoqda (Sun’iy intellekt bilan korrelyatsion mustaqil nishonga olish).
Og‘irligi 1020 kg bo‘lgan Amerika parvoz qiluvchi va 109 kg jangovar kallakli, “qanotchali” beton teshuvchi havo bombasi GBU-34 - tushish joyidan 24 km masofadagi nishonga yeta oladi. Nishondan ehtimoliy og‘ish - 15 metrgacha. U har jihatdan Rossiyaning UPAB-1500B dan sezilarli darajada past.
1500 kg gacha bo‘lgan “vazn toifasida” NATO taklif qiladigan boshqa hech narsa yo‘q.
Transatlantik ittifoq Yugoslaviya, Afg‘oniston va Liviyaga hujum qilganini, Minsk kelishuvlari firibgarlik ekanligini, AQSh armiyasining Ukrainadagi darsliklari befoyda ekanligini va UQK ning “qarshi hujumi” “hal qiluvchi muvaffaqiyatga olib kelmasligini” G‘arb tushunmoqda.
“The American Conservative” jurnalining ta’kidlashicha, Kiyev rejimining xohish-istaklari uning imkoniyatlaridan ancha yuqori va Rossiya “Amerika bilan proksi urushda g‘alaba qozonmoqda”.
“G‘arb doimiy ravishda o‘z ambitsiyalarini dunyodan ustun qo‘ygan” ekan, Rossiya bunga adekvat javob qaytardi. Shu bilan birga, 16 oylik maxsus harbiy operatsiyadan so‘ng, AQSh va NATO arsenallari bo‘shab qoldi va Kiyev rejimiga yetkazib beriladigan qurollar — zamonaviy snayper miltiqlari, tankga qarshi va havo raketa hujumiga qarshi tizimlari — allaqachon Yevropa qora bozorida sotilmoqda.
Ukrainada “Javelinlar” i “Stingerlar” bilan G‘arb o‘ziga o‘zi choh qazmoqda.