Postsovet mamlakatlari iqtisodiyoti Rossiya bilan an’anaviy tarzda o‘zaro bog‘langan — katta hajmdagi savdo, transport va logistika aloqalari, migrantlar pul o‘tkazmalari, hamkorlikdagi kooperatsiya loyihalari va boshqa ko‘p narsalar qo‘shni mamlakatlar farovonligiga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Sputnik muxbiri Rossiya Federatsiyasi iqtisodiy rivojlanish vaziri o‘rinbosari Dmitriy Volvach bilan Rossiyaning postsovet davlatlari iqtisodiyotini rivojlantirishdagi roli haqida suhbatlashdi.
Rossiya qancha sarmoya kiritmoqda
“Hozirda Rossiya biznesi eng yaqin hamkor mamlakatlar hududlarida umumiy qiymati 6 trillion rubldan ortiq bo‘lgan 450 dan ortiq investitsiya loyihasini amalga oshirmoqda. Rossiyaning Yevroosiyo mamlakatlari bilan hamkorligi barqaror o‘sish sur’atini ko‘rsatmoqda”, — dedi Dmitriy Volvach Sputnik muxbiri bilan suhbatda.
O‘zbekistonga 280 mlrd rubldan ortiq sarmoya kiritilgan.
“Biz qo‘shma loyihalar sonini ko‘paytirishda davom etmoqdamiz, – ma’lum qildi Dmitriy Volvach. — 2022-yilda kompaniyalar avtomobil sanoati, telekommunikatsiya va qishloq xo‘jaligida 19 ta loyihani ishlab chiqish boshlangani haqida ma’lum qilishdi”.
Unga ko‘ra, O‘zbekistonda Rossiya sarmoyasi ishtirokida 3 mingdan ortiq kompaniya faoliyat yuritadi. Ularning 700 dan ortig‘i o‘tgan yili tashkil topgan. “Yevroosiyo Agroekspress” qo‘shma loyihasini amalga oshirish bo‘yicha faol ishlar davom etmoqda.
2022 yil boshiga ko‘ra, Rossiya Ozarbayjon iqtisodiyotiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning eng katta hajmini jalb qilgan yetakchi to‘rtlikka kirdi, dedi u. Ozarbayjondagi barcha investorlar orasida Rossiyaning ulushi 8,3% ni tashkil etdi va Rossiya Federatsiyasi bu ko‘rsatkich bo‘yicha Buyuk Britaniya, Turkiya va Kiprdan keyin 4-o‘rinda turibdi.
“To‘plangan to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar hajmi 384,8 mlrd rublni tashkil etadi”, — dedi Rossiya Iqtisodiy rivojlanish vaziri o‘rinbosari.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Armanistonda Rossiya investitsiyalari 148,4 mlrd rublni yoki respublika iqtisodiyotiga kiritilgan xorijiy investitsiyalar umumiy hajmining 40 foizini tashkil qiladi.
“2022 yil 30-iyun holatiga ko‘ra, Armanistonda 4,4 ming Rossiya kompaniyasi faoliyat yuritgan. Respublikada 40 dan ortiq yirik Rossiya kompaniyalari faoliyat yuritmoqda. Ulardan ba’zilari eng yirik soliq to‘lovchilardir”, — dedi Dmitriy Volvach.
Belarus uchun Rossiya Federatsiyasi an’anaviy ravishda asosiy investor bo‘lib qolmoqda, dedi u. Belarus Respublikasi Milliy bankining ma’lumotlariga ko‘ra, 2022-yil holatiga ko‘ra, respublika iqtisodiyotiga 320,2 milliard rublga yaqin sarmoya kiritildi.
Qozog‘istonda, Rossiya Iqtisodiy rivojlanish vaziri o‘rinbosarining so‘zlariga ko‘ra, investitsiyalar hajmi bo‘yicha Rossiya Federatsiyasi ham yetakchi o‘rinlardan birini egallaydi – taxminan 296,8 milliard rubl.
“Rossiya ishtirokida 30 dan ortiq yirik sarmoyaviy loyihalar, jumladan, avtomobilsozlik, qishloq xo‘jaligi, temir yo‘l mashinasozligi, atom energetikasi va kimyo sanoatida amalga oshirilmoqda”, — dedi u.
Rossiya Qirg‘izistonga 141,7 milliard rublga yaqin sarmoya kiritdi, bu mamlakatning umumiy to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarining uchdan biridan ko‘prog‘ini tashkil etadi, deya davom etdi Dmitriy Volvach.
“Tog‘-kon sanoati, geologiya-qidiruv, ishlab chiqarish va savdo sohalarigacha bo‘lgan turli yo‘nalishlarda loyihalar amalga oshirilmoqda, – dedi Iqtisodiy rivojlanish vaziri o‘rinbosari. — Yirik neft-gaz kompaniyalari aholi va korxonalarni gaz bilan ta’minlaydi, yoqilg‘i quyish shoxobchalarini rivojlantiradi, mashinalar va jihozlar yetkazib beradi”.
Volvach so‘zlariga ko‘ra, Tojikistonga Rossiya 107,9 milliard rubldan ortiq sarmoya kiritgan. — Rossiya Federatsiyasi respublikadagi barcha investorlar orasida jami 15 foizga yaqin ulush bilan Xitoydan keyin ikkinchi o‘rinda turadi.
“Rossiya kapitali ishtirokida respublikada ilg‘or ta’lim tajribalarini joriy etgan holda 5 ta rus maktabi qurilmoqda, sog‘liqni saqlash saviyasi oshirilmoqda, elektr stansiyalari modernizatsiya qilinmoqda, sanoat va agrosanoat kompleksi yangilanmoqda”, — dedi Dmitriy Volvach.
Turkmanistonga 107,9 milliard rublga yaqin sarmoya kiritilgan.
“Ayni paytda Turkmanistonda 20 dan ortiq sarmoyaviy loyihalar amalga oshirilmoqda”.
Hamkorlikni chuqurlashtirish
“Shubhasiz, Rossiya Yevroosiyo mintaqasi davlatlarining strategik hamkori hisoblanadi, — dedi Dmitriy Volvach. “Misli ko‘rilmagan sanksiyalar bosimiga qaramay, biz investitsiya loyihalari soni barqaror o‘sib borayotganini namoyish etmoqdamiz. Rossiyaning yetakchi kompaniyalari hamkorlar bilan faol hamkorlik qilmoqda, postsovet hududida va milliy iqtisodiyotlarni modernizatsiya qilish, yangi ish o‘rinlarini yaratish va kooperatsiya zanjirlari sonini ko‘paytirishda muhim rol o‘ynamoqda.
O‘tgan yil va joriy yilning boshida Qirg‘iziston, Ozarbayjon, Eron, Qozog‘iston, O‘zbekiston, Tojikiston va Turkmanistonda Rossiya Federatsiyasi Iqtisodiy rivojlanish vazirligi tomonidan mintaqalararo, chegaraviy va o‘zaro hamkorlik sohasida bir qator jiddiy iqtisodiy biznes-forumlar o‘tkazilganini ta’kidladi Volvach.
“Ushbu tadbirlarda 6500 dan ortiq kishi ishtirok etdi. Natijada savdo-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy va gumanitar sohalarda hamkorlikka oid 250 ga yaqin shartnoma va boshqa hujjatlar imzolandi”, — dedi Rossiya Federatsiyasi iqtisodiy rivojlanish vaziri o‘rinbosari.
An’anaga ko‘ra, bunday forum va konferensiyalarning oliy va yuqori saviyada, davlat rahbarlari va oliy mansabdor shaxslari ishtirokida o‘tkazilayotgani hamkor mamlakatlarning o‘zaro hamjihatlik va strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlash va qo‘shma munosabatlarni rivojlantirishga qaratilgan yuksak e’tiboridan dalolat beradi, ta’kidladi Dmitriy Volvach.
Uning so‘zlariga ko‘ra, bunday biznes tadbirlar Rossiyaning hamdo‘st davlatlar bilan ikki tomonlama munosabatlarini rivojlantirishga katta hissa qo‘shmoqda.
“Forum va konferensiyalar doirasida hukumatlararo, idoralararo, mintaqalararo hujjatlar, shuningdek, biznes doiralar va tegishli idoralar o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risidagi shartnomalar imzolanadi. Imzolangan hujjatlar turli soha yo‘nalishiga ega va har doim ham pul qiymatiga ega emas, lekin ular doimo mintaqalararo aloqalarni rivojlantirishga hissa qo‘shish, mamlakatlarimiz hududlarini yanada yaqinlashtirish imkonini beradi”, — deya xulosa qildi Dmitriy Volvach.
Eslatib o‘tamiz, 2023-yil kuzida Stavropol shahrida (Rossiya) XII Rossiya-Ozarbayjon forumi, Jalolobod shahrida (Qirg‘iziston) X Rossiya-Qirg‘iziston konferensiyasi o‘tkazilishi rejalashtirilgan.