TOShKENT, 15-iyun — Sputnik. Ittifoqning zarba beruvchi aviatsiyasi Amerikaning “Prompt Global Strike” mohiyatidagi harbiy harakatini Yevropaning shimoliy qismida va Boltiqbo‘yida AQSh armiyasini "Defender-2023" quruqlikdagi o‘quv mashg‘ulotlari bilan birgalikda Yevropaning o‘nta davlatida keng ko‘lamli "Air Defender-2023" manyovrlarida qo‘llaydi.
12—23 iyun kunlari NATO tarixidagi eng yirik havo o‘quv mashg‘ulotlari — “Air Defender-2023” 25 ta davlat, 10 ming askar va 250 samolyot, jumladan, Shvetsiya va Yaponiya ishtirokida bo‘lib o‘tmoqda. Tashkiliy va logistika markazi Germaniyada, ilg‘or aviabazalar Chexiya, Latviya va Estoniyada joylashgan.
Amerikaliklar ustunlik qilmoqda – 250 ta samolyotdan 100 tasi AQSh Milliy gvardiyasiga tegishli. Bu Fors ko‘rfazi urushidan beri 35 shtatdan Milliy gvardiya aviatorlari uchun Atlantika okeani bo‘ylab eng keng ko‘lamda harbiylashtirishdir. Yadroviy quroldan foydalangan holda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan “Yevropadagi bo‘ron” AQSh chegarachilari uchun yaxshilikni va’da qilmaydi. AQShning ikkita B-1B Lancer strategik bombardimonchi samolyoti kecha Ruminiyadagi Mixail Kogelnichanu aviabazasiga qo‘ndi.
"Air Defender-2023" mashqlari afsonasi NATOning 5-moddaga muvofiq javobini, ya’ni Germaniyani qandaydir sharqiy ittifoq OCCASUS tomonidan bosib olingandan keyin belgilangan (ehtimol, unchalik achinarli bo‘lmagan Polshani bosib olganidan keyin) — “dushmanning gibrid bosqinchi kuchlariga qarshi jangovar operatsiyalar” moddasini aks ettiradi. Mojaro “Arktika va Qora dengiz o‘rtasidagi bo‘shliqni qamrab oladi”. 2000 ta qiruvchi va bombardimonchi samolyotlar (shu jumladan, F-35 va B-1B), hujum va yonilg‘i quyish samolyotlari uchun jangovar tayyorgarlik turlari rejalashtirilgan. Manyovrlar miqyosi shunchalik kattaki, Germaniya havo hududining ayrim hududlari fuqarolik samolyotlari uchun vaqtincha yopiladi.
Mashg‘ulotlarning e’lon qilingan maqsadlari – NATO koalitsiyasining havo kuchlarini tezkor joylashtirish va ulardan foydalanish qobiliyatini tekshirish. Shu jumladan hujumkor operatsiyalarni, “yer-havo raketalari va radioelektron urushning zich tahdidlari oldida kombinatsiyalangan havo hujumlarini” sinab ko‘rishdir. Ssenariylarga “dushman samolyotlari bilan havo jangi va NATO qiruvchi-bombardimonchilari o‘rta masofali raketalarni tutib olishi, shuningdek, ittifoq quruqlikdagi kuchlariga havodan yordam ko‘rsatishi” kiradi.
Bu yerda "Air Defender-2023"ning AQSh armiyasi "Defender-23" quruqlikdagi o‘quv mashg‘ulotlari Yevropaning o‘nta davlatida (22 apreldan 23-iyungacha) 9000 amerikalik askar va 26 ittifoqchi davlatdan 17000 nafar harbiy xizmatchi, 20 ming donagacha Pentagon harbiy texnikasi ishtirokida o‘tkazilishini alohida ta’kidlash zarur. Bularning barchasi Ukrainadagi maxsus harbiy operatsiyani ishonch bilan davom ettirayotgan Rossiya uchun o‘ziga xos “ogohlantiruvchi ishora” bo‘lib xizmat qilishi kerak.
2023 yilning jazirama yozi
Vashington tarixdan hech qanday saboq olmaydi. Atigi besh kun oldin Yevropaning Arktika hududida (Shvetsiya, Finlyandiya, Norvegiya) "Arctic Challenge-2023" manyovrlari 3000 nafar harbiy xizmatchi va G‘arbning 14 davlatidan 150 ta havo kuchlari samolyotlari, shu jumladan, AQSh milliy gvardiya aviakompaniyasining hujumchi samolyotlari ishtirokida yakunlandi.
NATOning zarba beruvchi samolyotlaridan ommaviy foydalanishga umid bog‘laganlari bejiz emas. AQSh oddiy piyoda askarlar uchun ilg‘or zarba qurollarini ishlab chiqish, yadroviy jangda ularni qo‘llash orqali Rossiyadan orqada qolib ketganini qoplashga harakat qilmoqda. Bu Amerikaning “Tezkor global zarba” konsepsiyasining yangi ko‘rinishidir.
"Air & Space Forces" jurnali aprel oyida Air Defender-2023 ning muhim xususiyatlarini ma’lum qildi: “Bu AQSh Harbiy-havo kuchlarining yangi operatsion konsepsiyalarining keng ko‘lamli sinovi bo‘ladi, masalan, "Agile Combat Employment" (moslashuvchan jangovar foydalanish), uchuvchilar va samolyotlar masofadan, avtonom yoki yashirincha harakat qilish uchun kichikroq guruhlarga taqsimlanadi.
Albatta, Amerikaning B-1B Lancer strategik bombardimonchi samolyotining Ruminiyadagi avtonomiyasi yoki F-35 ning maxfiyligi (V-61termoyadroviy bombalarining standart tashuvchisi) butun Yevropa va AQShning Shimoliy Amerika hududiga tahdid soladi. Rossiya xuddi shunday yadroviy zarba bilan javob qaytarishi kafolatlangan.
G‘arbda 2022-yil fevral oyida Rossiya maxsus harbiy operatsiyasi boshlanganidan keyin Sharqiy Yevropa havo hududini himoya qilish uchun NATO faollashishi haqida gap bor. Biroq, Boltiqbo‘yi mamlakatlari, Polsha, Ruminiya va Ukraina hududida xorijiy qo‘shinlar va harbiy bazalar ancha oldin paydo bo‘lgan.
AQSh va ittifoq 2018-yildan beri "Air Defender-2023" mashg‘ulotlariga tayyorgarlik ko‘rmoqda va Rossiya barcha “ishoralar”ga o‘z vaqtida javob qaytardi. Ukraina mojarosining haqiqiy tarixi shaffof va G‘arb uchun foyda olib kelmaydi. "The American Conservative" jurnali Rossiya maxsus harbiy operatsiyasini Vashington boshchiligida NATOni tajovuzkor va o‘ylamasdan kengaytirish natijasi ekanligini tan oldi.
“Arktika va Qora dengiz o‘rtasidagi” havo bo‘shlig‘i amerikaliklar uchun Yevropa chegaralarini (hech kim hujum qilmayotgan) himoya qilish uchun emas, balki Rossiya va uning ittifoqchilariga nisbatan keyinchalik amalga oshiriladigan harbiy-siyosiy bosqin va Yevroosiyo suveren davlatlarini iqtisodiy qullikka aylantirish maqsadlarda (tabiiy resurslarni talon-taroj qilish) tajovuz qilish uchun zarurdir.
Shuning uchun AQShning Rossiya Federatsiyasiga qarshi iqtisodiy sanksiyalarini faqat G‘arb davlatlari – insoniyatning 12 foizdan kamrog‘i qo‘llab-quvvatlamoqda. Rossiyaning takabbur va o‘zini o‘zi tayinlagan “gegemon”ga qarshi proksi urush olib borayotganini dunyoning ko‘p qismi umid va xavotir bilan kuzatmoqda. Hatto NATOda ham G‘arbning Rossiya Qurolli kuchlari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga dosh bera olishi borasida aniq fikr yo‘q.
10-11 iyun kunlari Germaniyada norozilik namoyishlari bo‘lib o‘tdi, yuzlab ishtirokchilar "Air Defender-2023" va Rossiya bilan ziddiyatning kuchayishiga qarshi chiqdi. F-16 qiruvchi samolyotlari g‘alaba qozonish uchun emas, balki Ukrainaning o‘z joniga qasd qilishi orqali Rossiyani zaiflashtirish va G‘arbning boshqa resurslarini saqlab qolish uchun UQKga topshirilishi ko‘pchilikka ayon. Yoz qaynoq voqealarga boy bo‘lishini va’da qilmoqda.