TOShKENT, 7 apr — Sputnik. Agar yaqinlaringiz o‘z joniga qasd qilish haqida o‘ylayotgan bo‘lsa, birinchi navbatda nimalarga e’tibor berish kerak? Bu bo‘yicha oilalar bilan ishlaydigan xususiy amaliyot psixologi Sofiya Sedix o‘z maslahatlarini Sputnik bilan bo‘lishdi.
Mutaxassisning fikricha, o‘z joniga qasd qilish alomatlarini vaqtida sezsangiz, yaqiningiz hayotini saqlab qolishingiz mumkin. Mutaxassis o‘z joniga qasd qilish tendensiyalarining asosiy belgilarini sanab o‘tdi.
Yaqin insoningiz ijtimoiy xatti-harakatini o‘zgartirishi. Agar ilgari u qarindoshlari va do‘stlari bilan uchrashishdan, tadbirlarda qatnashishdan xursand bo‘lsa, endi u aksincha, qochishga harakat qiladi. Masalan, telefonda gaplashishni istamaydi.
Shaxs uchun xos bo‘lmagan faoliyat yoki sevimli mashg‘ulotlar paydo bo‘lishi. Ko‘p vaqtini qulflangan holda o‘tkaza boshlaydi, turli xil maqolalarni o‘qib, uni muhokama qilish yoki baham ko‘rishga tayyor bo‘lmaydi, tajovuzkor mashg‘ulotlar paydo bo‘ladi, masalan, tomosha qilish uchun o‘yinlar yoki kontent.
Ayrim alomatlar paydo bo‘la boshlashi. Agressiya, befarqlik, g‘azablanish, ularni hayratda qoldiradigan tuyg‘u ko‘proq darajada namoyon bo‘la boshladi.
Fiziologik alomatlar: uyqusizlik, ishtahaning yetishmasligi yoki aksincha, ortiqcha ovqatlanish. Diareya, faollikning kamayishi, surunkali charchoq, oyoq-qo‘llarning titrashi.
Kelajak haqida gapirganda mavzuni o‘zgartiradi, ilgari ilhomlantirgan va qiziqarli bo‘lgan rejalarni muhokama qilishni xohlamaydi, ilgari muhim va ahamiyatli bo‘lgan narsalarga befarq.
“Bularning barchasi yoki qisman belgilar paydo bo‘lgan depressiya signallari bo‘lishi mumkin, bu, qoida tariqasida, beparvo qilingan shaklda ko‘pincha o‘z joniga qasd qilishga olib keladi”, - deya tushuntiradi ekspert.
Psixolog, shuningdek, agar ular ikki haftadan ortiq davom etsa, depressiya belgilarini e’tiborsiz qoldirmaslikni tavsiya qildi.
Xulq-atvorning o‘zgarishi: odam yanada g‘amgin, o‘ziga xos, tajovuzkor, asabiylashadi yoki aksincha, juda xotirjam va bo‘shashgan bo‘ladi.
Turmush tarzi o‘zgaradi: odam tashqi ko‘rinishga e’tibor berishni to‘xtatadi (masalan, tishlarini yuvish va shaxsiy gigiyenaga), sevimli mashg‘ulotlarini tark etadi, yaqinlari bilan muloqot qilishni to‘xtatadi.
O‘z joniga qasd qilish fikrlarining paydo bo‘lishi: odam yashashi qiyinligini aytishni boshlaydi, u hayotning mazmunini ko‘rmaydi.
O‘z joniga qasd qilishga urinishlarning paydo bo‘lishi: odam noqonuniy moddalar, spirtli ichimliklar, o‘limga olib keladigan giyohvand moddalar yoki boshqa xavfli faoliyat bilan tajriba o‘tkazishni boshlaydi.