TOShKENT, 27 mar — Sputnik. Aprel oyida Rossiya milliy valyutasining uchinchi shakli — raqamli rubl haqida qonun qabul qilinadi. Tajriba loyihasida 13 ta bank ishtirok etadi. Barcha operatsiyalar Markaziy bank orqali amalga oshiriladi. RIA Novosti muxbiri yangi to‘lov vositasi qanday ishlashi tafsilotlarini aniqladi.
Uchinchi shakl
Raqamli rubl platformasining prototipi 2021-yil dekabrida tayyor edi. Haqiqiy mijozlarda sinab ko‘rish — sinov dasturning asosiy bosqichidir.
Gap noyob elektron kod (token) haqida ketmoqda. Tajriba davrida yirik banklar va kompaniyalar undan foydalanadi. Masalan, VTB banki o‘z xodimlari orasida operatsiyalarni sinab ko‘radi. Kelajakda barcha banklar qo‘shiladi, elektron hamondan foydalanish istagini bildirgan har kim (so‘rov bo‘yicha) uni olishi mumkin bo‘ladi.
“Bu hech kimga bo‘ysunmaydigan kriptovalyuta emas. Raqamli rubl faqat Markaziy bank tomonidan chiqariladi. Bundan tashqari, u oltin-valyuta zaxiralari bilan ta’minlangan. Umuman olganda, bu hali ham o‘sha rubl, garchi yangi shaklda bo‘lsa ham, - deydi moliyaviy tahlilchi, treyder Artom Zvezdin.
Nima uchun kerak
Iqtisodiyotda raqamlashtirish davom etmoqda. Bundan tashqari, G‘arbning sanksiyalari va doimiy bosimi ostida Markaziy bank ichki to‘lov mahsulotlarini ishlab chiqish orqali bank tizimini moslashtirishga majbur.
Loyiha kengayib borar ekan, do‘st davlatlar bilan chegaradosh hisob-kitoblarni amalga oshirish imkoniyati ochiladi.
"Bu o‘zaro savdoni soddalashtiradi. Masalan, Hindiston qonunchiligiga ko‘ra, mamlakatdan rupiya olib chiqish taqiqlangan. Raqamli valyuta bo‘lsa — hech qanday muammo bo‘lmaydi. Raqamli valyutalar Rossiya va boshqa rivojlanayotgan mamlakatlarga dollardan voz kechishga yordam beradi", - deydi Freedom Finance Global yetakchi mutaxassisi Natalya Milchakova.
Avgust oyida BRIKS sammitida tashkilotning yagona valyutasi masalasi muhokama qilinadi. "Raqamli rubl bunda ham qo‘l keladi. Katta ehtimollik bilan ular BRIKS a’zolari orasida raqamli valyuta almashish imkoniya yaratiladi", - deydi BitRiver moliyaviy tahlilchisi Vladislav Antonov.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, bu rubl kursiga hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi. Biroq, u potensial ravishda talabni qo‘llab-quvvatlaydi va umuman rus valyutasini ommalashtiradi, chunki u investitsiya vositalaridan foydalanish uchun yangi kirish nuqtasi bo‘lib xizmat qiladi.
Markaziy bank nazorati ostida
Raqamli rubl naqdsiz va naqd pulga tenglashtirilganligi sababli, undagi to‘lovlar boshqalardan farq qilmaydi - xoh karta orqali yoki onlayn.
Ammo raqamli rubldan foydalanish uchun Internet talab qilinmaydi va tranzaksiyalarning yuqori xavfsizligi birinchi o‘ringa chiqadi: an’anaviy bank o‘tkazmasidan farqli o‘laroq, raqamli valyuta turli banklarda emas, balki faqat Markaziy bankning o‘zida saqlanadi.
"Bu sizning mablag‘laringizni sug‘urta qiladi, regulyator shubhali operatsiyalarni darhol bloklaydi", deb tushuntiradi Milchakova.
Yana bir himoya xususiyati — agar kredit tashkiloti bankrot bo‘lsa yoki litsenziya bekor qilinsa, pulga hech narsa bo‘lmaydi. Markaziy bank mijozlar uchun raqamli hamonning barcha majburiyatlarni bajaradi, - deya qo‘shimcha qiladi Antonov.
“Xavfsizlik asosiy afzallikdir. Bunday rublni yo‘qotish mumkin emas: hamma narsa noyob token yordamida tiklanadi. Bundan tashqari, raqamli hamon nafaqat operatsiyalar tarixini, balki har bir rubl bilan harakatlarni ham hisobga oladi.
Kelajakda bu smart aloqalarga tarqaladi - biznesda, ko‘chmas mulk bozorida va katta to‘lovlar amalga oshiriladigan har qanday boshqa sohalarda.
"Smart aloqa, aslida, ma’lum shartlar ostida hamondan hamonga pul jo‘natish buyrug‘i degani. Masalan, faqat Rosreyestrda ro‘yxatdan o‘tgandan so‘ng. Bu tranzaksiyalar xavfsizligini oshiradi va ularning sifati butunlay boshqa darajaga etadi ", - deydi Zvezdin.
Foydalanuvchilar avvalgidek to‘layveradi
Umuman olganda, raqamli rubl yana bir qulay to‘lov vositasidir.
"Markaziy bank naqd pulni kamaytiradi, budjet mablag‘larining sarflanishi ustidan nazorat kuchaytiriladi. Hech qanday maxsus stavkalar belgilanishi shart emas. Sotib olish qobiliyati oddiy pulniki bilan bir xil", - deb tushuntiradi Antonov.
Oxir-oqibat, raqamli rubl bilan barcha tovarlar va xizmatlar uchun to‘lash mumkin bo‘ladi. Shu jumladan oflayn do‘konlarda - buning uchun siz o‘zingizning token hamoningizdan smartfoningizga ma’lum miqdorni yuklab olish kifoya.
"Biznes uchun bu bir xil sabablarga ko‘ra qulaydir - xavfsizlik, yo‘qotishlardan himoya qilish. Internetga ulanish yo‘q, ya’ni onlayn kassalar va ularga xizmat ko‘rsatish xarajatlari kerak emas ", - deya qo‘shimcha qiladi Milchakova.
Chakana savdo tarmoqlari ham sotib olishni tejaydi. BitRiver tahlilchilarining fikriga ko‘ra, dasturni amalga oshirishning birinchi bosqichida ham bu o‘nlab milliardlarni beradi.
"Opora Rossii" birinchi vitse-prezidenti Pavel Sigal kommunal to‘lovlarni, soliqlarni, onlayn buyurtmalarni to‘lash va raqamli valyuta bilan pul o‘tkazmalarini amalga oshirish qulayroq ekanligini aniqlaydi.
Albatta, amalga oshirish tez bo‘lmaydi - bu bir yildan ko‘proq vaqtni oladi. Huquqiy bazani ishlab chiqish uchun vaqt kerak bo‘ladi. Bundan tashqari, xakerlik va firibgarlik masalalarini o‘rganish kerak. Biroq, ekspertlarning ta’kidlashicha, raqamli rubl bunga tayyor: noyob tokenni soxtalashtirish mumkin emas.