TOShKENT, 9 fev - Sputnik. Kecha dunyo axborot maydonida shunday kuchli bomba portladiki, yuzlab metr okean to‘lqinlari yoki shu qalinlikdagi granit ham bu portlashni yashira olmadi. Hech qanday mubolag‘asiz, taniqli va juda munosib amerikalik jurnalist Seymur Xersh o‘z veb-saytida XXI asrning asosiy geosiyosiy mojarosidan kelib chiqqan holda tadqiqotini e’lon qildi.
Xersh yuqori martabali amerikalik razvedka xodimiga iqtibos keltirgan holda, Rossiya-Yevropa magistral gaz quvuridagi "Shimoliy oqim-2" ga terrorchilik hujumiga tayyorgarlik ko‘rish va amalga oshirishni batafsil tasvirlab beradi. Ushbu hisobotda keltirilgan barcha dalillar qiziq.
Masalan, AQSh Davlat departamenti Pentagon harbiylari va Markaziy razvedka boshqarmasi agentlari bilan birgalikda 2021-yilda, ya’ni maxsus operatsiya boshlanishidan ancha oldin gaz quvurini portlatishni rejalashtirgan. Hammasi aynan o‘sha vaqtda boshlangani tasodifiy emas. 2021-yilda "oqim"ning chiziqli qismi qurilishi tugallanib uni ishga tushirish moslashtirish jarayonlari boshlangan edi, ya’ni gaz o‘tkazishni boshlash yaqin vaqt ichida boshlanishi kerak edi.
Vashington Germaniya va bir qator Yevropa davlatlari ularning Moskva bilan munosabatlarni qat’iy uzish talablarini jimgina sabotaj qilayotganini payqadi va Yevropa iqtisodiy farovonligining asosi bo‘lgan rus gazini xarid qilishni ko‘paytirish niyatida ekanini anglab yetdi.
AQSh hukumati tomonidan operatsiyani davlat kotibi Entoni Blinken va uning o‘rinbosari, Kiyev “maydan”idan beri mashhur bo‘lgan Viktoriya Nuland nazorat qilgan. Amaliy rivojlanish Markaziy razvedka boshqarmasi boshlig‘i Bill Bernsga topshirildi.
Xershning so‘zlariga ko‘ra, dastlab buni harbiy yo‘l bilan amalga oshirish rejalashtirilgan edi. AQSh harbiy havo kuchlari vakillari dengiz chuquriga zarba beruvchi bomba bilan zarba berishni taklif qilishdi. Dengiz qo‘mondonligi esa suv osti kemasidan otilgan torpedo yordamida gaz quvurini buzmoqchi edi. Oxir-oqibat, ikkala variant ham bekor qilindi, chunki hujum qilayotgan samolyot ham suv osti kemasi va torpedo ham Rossiya kuzatuv uskunalari tomonidan osongina aniqlash mumkin edi. Ya’ni, quvurni kim portlatganini bilib olish juda oson bo‘lardi.
Shu sababli, gaz quvurini masofadan portlovchi mina bilan portlatish to‘g‘risida qaror qabul qilindi, buning uchun NATOning rejalashtirilgan BALTOPS 22 dengiz o‘quv mashqlari paytida jangovar g‘avvoslar suzuvchilar guruhi jalb qilindi. O‘zlarini yanada himoya qilish va shubhalarni oldini olish uchun portlatish operatsiyasi Norvegiya tomoniga topshirildi. Ma’lumki, barcha harbiy kemalar va samolyotlar mashg‘ulot zonasini tark etishganidan bir necha kun keyin, Boltiqbo‘yi suvlarining qorong‘u tubida uchta portlash sodir bo‘ldi. Izlar yashirildi.
Ushbu tekshiruvda tasvirlangan ikkita nuqta juda diqqatga sazovordir.
Birinchidan, Amerika Qo‘shma Shtatlari prezidenti operatsiya haqida juda yaxshi habardor edi. To‘g‘ri, arvohlar bilan muntazam salomlashuvchi Jo Bayden qarshilik ko‘rsata olmadi va o‘ta maxfiy ma’lumotlarni oshkor qildi. 7-fevral kuni, ya’ni maxsus harbiy operatsiya boshlanishidan roppa-rosa ikki hafta oldin Bayden agar Rossiya armiyasi Ukraina chegarasini kesib o‘tsa, “Shimoliy oqim 2” yo‘q qilinishini ochiq aytdi. Bundan oldinroq, 28-yanvar kuni Viktoriya Nuland ham sir ochilishiga yo‘l qo‘ydi. Uning ta’kidlashicha, gaz quvuri hech qachon ishga tushirilmaydi va ruslar Yevropani gaz bilan emas, balki aroq bilan ta’minlasa yaxshi bo‘ladi.
Ikkinchidan, rejalashtirilgan portlash haqida Yevropaning eng manfaatdor davlatlarirahbarlari, xususan, Germaniya kansleri Olaf Sholsni maxfiy kanallar orqali xabardor qilishdi va buni eng katta ne’mat sifatida taqdim etishdi. “Shimoliy oqim 2” 22-sentabr kuni portlatilgan bo‘lsa Davlat kotibi Blinken 3-oktabr kuni “Vanihoyat, Yevropa Putin imperiya quroli sifatida foydalanadigan arzon rus gaziga qaramlikdan to‘liq qutuldi", - dedi.
Yuqorida aytilganlarning barchasi shundoq ham ma’lum edi, faqat bularni barchasi tergov-tekshiruv ishlarida tasdiqlanishi kerak edi. Ammo teshiruvni o‘tkazayotgan Yevropa davlatlari uni sabotaj darajasida sekin olib borshdi. Bir necha kun oldin esa Daniya Rossiyani tekshiruv natijalari bilan tanishtirishdan rasman rad etdi. Agar Seymur Xershning axborot bombasi bo‘lmaganida, hamma narsa aniq, ammo qonuniy ravishda tasdiqlanmagan gumon darajasida qolar edi.
Endi esa, G‘arbda ushbu maqolaning muallifini obro‘sizlantirish, o‘quvchilarni chalg‘itish va e’tiborni bir qator mayda, umuman ahamiyatsiz tafsilotlarga qaratishga bag‘ishlangan o‘ta kuchli kampaniya boshlanishi aniq. Lekin, bu yerda ma’lum bir qiyinchilik bor.
Seymur Xersh oddiy jurnalist emas - u G‘arb jurnalistikasining haqiqiy ustunidir. Uning asarlarini universitetlarda erkin va mustaqil jurnalistika namunasi sifatida o‘rganilmoqda, asarlari katta tirajlarda chop etilmoqda. Aynan Xersh 1970-yilda AQSh askarlari tomonidan Vetnamning Songmi qishlog‘ida sodir etilgan dahshatli jinoyatni omma e’tiboriga havola etgan edi. Bir yil avval u yerda amerikalik askarlar 504 nafar tinch aholini qiynoqqa solgan, zo‘rlagan va keyin otib tashlagan, ulardan 210 nafari bolalar edi. Keyin ma’lum bo‘lishicha, qishloqda na askarlar, na qurol-yarog‘lar bo‘lgan va sodir bo‘lgan voqealar - hayvonlarning asossiz shafqatsizligi edi. O‘z ishi uchun Xersh Pulitser mukofotiga sazovor bo‘ldi va barcha urush jinoyatchilari oqlandi. Yagona jazoga tortilgan shaxs - leytenant Uilyam Kelli edi. U uch yillik uy qamog‘idan so‘ng hukumat tomonidan avf etilgan.
Xershning materiallarini chetga surib bo‘lmaydi, chunki u jurnalistika sohasidagi asosiy mukofotdan tashqari, to‘rt marta Jorj Polk mukofoti (Long-Aylend universiteti tomonidan eng yaxshi jurnalistlarga beriladigan), Leteliyer-Moffitt mukofoti bilan taqdirlangan, inson huquqlari sohasi va Sem Adams mukofotini olgan. Bu faqat halollik va axloqiy pozitsiyani egallagan razvedka xodimlariga beriladi - masalan, Edvard Snouden buni bir marta olgan. Demak, Seymur Xersh shunchaki jurnalist emas, balki maxsus xizmatlar bilan aloqalarini inkor etib bo‘lmaydigan shaxs, bu uning ta’siriga yanada og‘irlik va olov qo‘shadi.
Men chindan ham aql bovar qilmaydigan halol odamga yaqinlashib kelayotgan bo‘ronga dosh berishini xohlayman. Chunki Amerika an’analariga ko‘ra, bunday odamlarning barchasi to‘satdan vafot etadi yoki qamoqqa tushadi. Hech bo‘lmasa ular qirq yil oldin biror xizmatkorni zo‘rlagani to‘satdan ma’lum bo‘lib qoladi.