O‘zbekiston navbatdagi bayramga hozirlik ko‘rmoqda, 14-yanvar - Vatan himoyachilari kuni nishonlanadi. Bayram arafasida e’lon qilingan "Global Fire Power" yangi xalqaro reytingida O‘zbekiston armiyasi Markaziy Osiyoda yana birinchi o‘rinni egalladi.
Respublika qurolli kuchlari qanday qilib mintaqaviy darajada ustuvorlikka erishgani haqida bizning sharhimizda o‘qing. Sharh reyting ma’lumotlari va O‘zbekiston Mudofaa vazirligi ochiq ma’lumotlariga asoslangan.
Qurol kuchi raqamlarda
"Global Fire Power" har bir mamlakat qurolli kuchlarini 50 ta parametr bo‘yicha baholaydi - ular orasida qurolli kuchlarda band bo‘lganlar soni, armiyani moliyalashtirish miqdori, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish darajasi, va harbiy uskunalar miqdori kabi bo‘limlar bor. Agar Markaziy Osiyo haqida gapiradigan bo‘lsak, O‘zbekiston armiyada band bo‘lganlar soni bo‘yicha yetakchilik qiladi: reytingda bu ko‘rsatkich 55 ming kishini tashkil qiladi. Ikkinchi o‘rinda Qozog‘iston (45 ming kishi), uchinchi o‘rinda Turkmaniston (30 ming).
Shu bilan birga, jadal demografik o‘sish tufayli O‘zbekiston muddatli harbiy xizmatga chaqiriluvchilar soni bo‘yicha ham yetakchilik qilmoqda – mamlakatda har yili 622 mingdan ortiq kishi harbiy xizmatga layoqatli yoshga yetmoqda. Qozog‘istonda bu ko‘rsatkich qariyb ikki baravar kam – 271 mingdan ortiq kishi, Tojikistonda – 155 ming kishi. Keyingi o‘rinda Qirg‘iziston (115 ming kishi), Turkmaniston esa beshlikka (107 ming kishi) yakun yasaydi.
Albatta, O‘zbekiston qo‘shni davlatlardan past bo‘lgan parametrlar ham bor – masalan, O‘zbekistonning mudofaa budjeti 692 million dollar bo‘lsa, Qozog‘iston, reytingga ko‘ra, 2,6 milliard dollar harbiy budjetga ega. Ochiq ma’lumotlarga ko‘ra, Turkmaniston jangovar tanklar soni bo‘yicha yetakchi (680 birlik - O‘zbekistonda esa 420 ta).
Shu bilan birga, zirhli texnikalar soni bo‘yicha O‘zbekiston birinchi o‘rinda turadi (11 872 ta) — Turkmanistonda 8 064 ta, Qirg‘izistonda 5 268 ta, Qozog‘istonda 5 172 ta, Tojikistonda 4 325 ta ana shunday texnika bor.
Vertolotlar arsenali ham ancha katta – reytingga ko‘ra, O‘zbekistonda 2023-yil boshi holatiga ko‘ra, 33 ta, Qozog‘istonda – 25, Turkmanistonda – 10 ta hujumchi vertolotlari mavjud.
Notinch qo‘shni - kuchli armiya yaratish stimuli
O‘zbekiston armiyasi bir necha yillardan beri Markaziy Osiyo mamlakatlari reytingida o‘z yetakchiligini saqlab kelmoqda. SSSR parchalanganidan beri Toshkent doimiy ravishda mavjud bo‘lgan afg‘on tahdidi tufayli mudofaa qobiliyatini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratgani hamma tomonidan qabul qilingan. Afg‘onistondagi notinch vaziyat hanuzgacha turli xavflarni - radikallashuv, guruhlar o‘rtasidagi qarama-qarshilik, giyohvand moddalar va qurol-yarog‘ savdosining o‘sishi, shuningdek, ekstremistik kuchlar pozitsiyalarining kuchayishi xavfini keltirib chiqarmoqda.
Bugungi kunga qadar O‘zbekistonda ochiq manbalarga ko‘ra, zamonaviy o‘quv-moddiy bazasiga ega 20 dan ortiq o‘quv poligonlari mavjud. Harbiylar tog‘li hududlarda favqulodda vaziyatlarda harakat qilishlari uchun maxsus baland tog‘larda joylashgan Toshqo‘rg‘on harbiy-o‘quv bazasi shular jumlasidandir. "Chimon" tog‘ o‘quv markazi ham shunday imkoniyatlarni taqdim etadi – u dengiz sathidan 1700 metr balandlikda joylashgan.
Bundan tashqari, hatto kursantlar ham 14 ta yaqin va uzoq xorij davlati qurolli kuchlari tajribasini o‘rganmoqda. Mudofaa vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, bular O‘zbekiston Qurolli kuchlari akademiyasida o‘quv kurslari o‘tkazilayotgan Rossiya, Xitoy, Hindiston, Pokiston, Turkiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya va boshqa davlatlardir.
O‘qish - barqarorlik sari yo‘l
O‘zbekiston nafaqat boshqa davlatlarning harbiy tajribasini o‘rganadi, balki ularning ko‘pchiligi bilan qo‘shma mashg‘ulotlar o‘tkazadi. Shunday qilib, 2019-yildan buyon O‘zbekiston va Hindiston o‘rtasida "Do‘stlik" taktik o‘quv mashg‘ulotlari o‘tkazib kelinmoqda – bu harbiylashtirilgan musobaqalar bo‘lib, unda ikki davlat harbiy xizmatchilari qo‘l granatalarini tezlikda qo‘yib, armiya biatlon chizig‘ida estafetadan o‘tib, qutqaruv vazifalarini bajaradi. faqat zambilda olib chiqilishi mumkin bo‘lgan da’vo qilingan yarador (shu bilan birga, harbiy xizmatchilarning o‘zlari gaz niqoblarida yugurishlari kerak).
O‘tgan yili O‘zbekiston Tojikiston bilan "Hamdo‘stlik-2022" mashg‘ulotlarini o‘tkazdi va Rossiya Qurolli kuchlari vakillari bilan birgalikda Afg‘oniston bilan chegaradosh Termiz poligonida jangovar tayyorgarlik vazifalarini ishlab chiqdi.
Ko‘nikmaning doimiy yuksalib borishi, albatta, O‘zbekiston armiyasi salohiyatini oshiradi. Shu bois, kelayotgan 2023-yilda respublika sekinlashmoqchi emas – aksincha, O‘zbekiston ShHTga a’zo boshqa davlatlar bilan birgalikda avgust oyida Chelyabinsk viloyatida boshlanishi kerak bo‘lgan “Tinchlik missiyasi – 2023” mashg‘ulotlarini o‘tkazadi.
O‘zbekiston MDH harbiy idoralari bilan hamkorlikda mashg‘ulotlar jadalligini oshirish niyatida – qo‘shma tadbirlar birinchi navbatda terrorizmga qarshi kurashish bilan bog‘liq bo‘ladi.
O‘yinda g‘alaba - mahorat darsi
Ammo nafaqat qo‘shma mashg‘ulotlar jangovar mahoratni oshirishga olib keladi. Harbiy mahoratni oshirishning yana bir ajoyib platformasi O‘zbekiston nafaqat faol ishtirok etayotgan, balki tez-tez medal va sovrinlarni olib keluvchi xalqaro armiya musobaqalari bo‘ldi.
O‘tgan yilning o‘zida O‘zbekiston Pokistonda bo‘lib o‘tgan Xalqaro jamoaviy ruh o‘yinlari, AQShda bo‘lib o‘tgan “Eng yaxshi jangchi” musobaqasiga tashrif buyurdi, Germaniyada o‘q otish bo‘yicha Jahon kubogida medallarni qo‘lga kiritdi va Qozog‘istonda o‘tkazilgan III MDH Xalqaro harbiy-sport o‘yinlarida ishtirok etdi. Lekin bu hali hammasi emas. Janubiy Koreyada o‘tkazilgan jahon chempionatida ham o‘zbekistonlik merganlar g‘olib bo‘ldi. Bundan tashqari, Buyuk Britaniyada bo‘lib o‘tgan "Kembriy patruli" musobaqasida O‘zbekiston harbiylari ikkinchi o‘rinni egalladi.
O‘tgan yili bir paytlar Rossiya tomonidan tashkil etilgan "ArMI-2022" Xalqaro armiya o‘yinlari g‘urur uchun muhim sabab bo‘ldi. O‘tgan yili O‘zbekiston ilk bor O‘yinlar musobaqalariga mezbonlik qildi – O‘zbekiston poligonlari hududida beshta yo‘nalish bo‘yicha musobaqalar o‘tkazildi. Armiya o‘yinlari yakunlariga ko‘ra, O‘zbekiston 7 oltin, 10 kumush va 5 bronza medali bilan ikkinchi o‘rinni egalladi va shu tariqa Xitoydek kuchli terma jamoadan ham o‘zib ketdi.