TOShKENT, 5-iyul – Sputnik. O‘zbekistonning barcha hududida yod tanqisligi bilan bog‘liq kasalliklarga chalinish mumkin — aholi ratsionida yod tanqisligi mavjud. Bu haqida Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati boshlig‘i o‘rinbosari Nurmat Otabekov ma’lum qildi.
Akademik, Ya.X.To‘raqulov nomidagi EndokrinologiyaRIIATM tomonidan respublikaning barcha hududlaridaolib borilgan tadqiqotlargako‘ra, fuqarolar tomonidankunlik o‘rtacha yod iste’moli sezilarli darajada kamaygan bo‘lib, bor-yo‘g‘i 32-64 mkg ni tashkil etadi. Zarur bo‘lgan minimal miqdoriesa – 150-200 mkg ga tengdir.
Aslida yodga bo‘lgan kunlik ehtiyoj miqdori
chaqaloqlarda kuniga 50 mkg
1 yoshdan 6 yoshgacha bo‘lganlarda 90 mkg
7 yoshdan 10 yoshgacha bo‘lganlarda 120 mkg
o‘smirlar va kattalarda 150 mkg ni tashkil qiladi
Homiladorlikva laktatsiya davrida yodga bo‘lgan ehtiyoj kuniga 200-300 mkg gacha ortadi, chunki ona organizmi yodni homilayoki emizikli bola bilan bo‘lishadi.
Tanadagi yodni mo‘’tadil kamayishi bolaning miyasi rivojlanishining buzilishi, yod tanqisligi bilan bog‘liq og‘ir klinik kasalliklar - endemik buqoq va kretinizm, aqliy zaiflik, perinatalva chaqaloqlar o‘liminingko‘payishi kabilar kuzatilishi mumkin.
Yod tanqisligini bartaraf etishning eng ommaviy yo‘llaridan biri - osh tuzini majburiy yodlashtirib sotuvga chiqarishdir. Ushbu uslubdan dunyoning 96ta mamlkatida foydalaniladi.
O‘zbekistonda ham bu borada 2007-yilda va 2022-yillarda maxsus qonunlar qabul qilingan. Ularning ijrosi Sanepidxizmat tomonidan amalga oshirib kelinmoqda. Bugungi kunda O‘zbekistonda 102 ta yodlangan osh tuzini ishlab chiqarishva qadoqlash korxona va sexlar bor. Yodlanganlik darajasi belgilangan meyorlarga javob bermagan holatlarda ularniqaytayodlash uchun xududiy sanepidxizmatlarining taqiqlash to‘g‘risidagi qaroribilan ularning realizatsiyasi to‘xtatiladi.
Yod tanqisligi tug‘ma gipotireoz bilan kasallanish darajasini oshiradi, homila va yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda miyaning qaytarilmas shikastlanishiga, aqliy zaiflikka olib keladi.
Ammo unutmaslik kerakki, yod tanqisligimavjudbo‘lganhududlarda yashovchi barchaaholining intellektualsalohiyati pasayishibumuqarrar xisoblanadi.