Dnestrbo‘yidagi (Pridnestrovye) muzlatib qo‘yilgan mojaro NATOning sharqqa qarab kengayishiga xalaqit beradi. Ukrainadagi harbiy harakatlar AQShga fuqarolik urushi maydoniga aylantirish va alyansning “tinchlik o‘rnatuvchi operatsiyalari” uchun Moldova qulay bo‘lib ko‘rinyapti.
Kiyev rejimi Vashingtonning birinchi buyrug‘idanoq Tiraspolga qo‘shin jo‘natishga tayyor. Bu uchun Ukraina Qurolli Kuchlariga asosiy mukofot- Kolbasna qishlog‘i yaqinida, mamlakat chegaralaridan 2 kilometrdan uzoqda joylashgan Yevropadagi eng yirik arsenal va’da qilingan.
Buni amalga oshirishga faqat 3000 ta Rossiya tinchlikparvar askarlari, 7000 ta Dnestrbo‘yi Moldova Respublikasi (DMR) harbiylari va Dnestrning chap qirg‘og‘ida turgan 400 mingdan ortiq Rossiya Federatsiyasi fuqarolari xalaqit bermoqda.
26 aprel kuni Tiraspolda sodir bo‘lgan qator portlashlar, Dnestrbo‘yi poytaxti yaqinidagi aerodromga qilingan hujum va Kolbasna qishlog‘i yaqinidagi bugungi to‘qnashuvdan so‘ng hududda 15 kun muddatda terrorchilik tahdidining “qizil” darajasi e’lon qilindi.
Mintaqada nazorat punktlari va fortifikatsion inshootlar paydo bo‘ldi. Kuch tuzilmalari kuchaytirilgan xizmat ko‘rsatish rejimiga o‘tkazildi. 9-may G‘alaba kunidagi harbiy parad bekor qilindi. Dnestrbo‘yi ta’lim muassasalari o‘quv yili oxirigacha masofaviy dars o‘tadigan bo‘ldi.
Tashqi kuchlarning ikki kunlik terrorchilik faoliyatida qurbonlar aniqlanmagan. Dnestrbo‘yi Moldova Respublikasi Davlat xavfsizlik vazirligi binosi, harbiy qism va aerodrom hududidagi obyektlar shikastlangan, “Mayak” radio markazining (Ukraina chegarasidan 12 km uzoqlikda) uzatuvchi antennalari portlatilgan. Moldova prezidenti Mayya Sandu zudlik bilan Xavfsizlik kengashini chaqirdi.
Rossiya prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov Kreml Dnestrbo‘yidagi vaziyatni diqqat bilan kuzatib borayotganini ma’lum qildi.
DMR hududida qo‘poruvchi-razvedka guruhlari, granatometlar va NATO standartidagi o‘q-dorilardan qilingan dron zarbalari 25-aprel kuni AQSh Davlat kotibi Entoni Blinken va Pentagon rahbari Lloyd Ostinning Kiyevga g‘ayrioddiy (maxfiy) tashrifidan so‘ng boshlangan. Ehtimol, bu tasodif emas.
Vashington anchadan buyon Moldovadagi “Rossiya tajovuzlari”ni to‘xtatishni talab qilyapti. Amerikaliklar Rossiya tinchlikparvar kuchlari ishtirokida yangi olovli maydon yaratishni, Dnestrbo‘yini tozalash, Moldovani Ruminiya va NATOga birlashtirish va shu bilan birga Kiyev rejimiga Kolbasna arsenalidan sovet davrida ishlab chiqarilgan o‘q-dorilar va harbiy texnika bilan yordam berishni istamoqda.
Kuchlar va mablag‘
Oshkora tajovuz bo‘lganda Dnestrbo‘yida 3000 ta Rossiya harbiylari, DMR Qurolli Kuchlari – taxminan 7500 ta “nayza” i va 10 mingtagacha bo‘lgan ko‘p safarbar zahira kuchlari joylashadi.
Og‘ir qurollar va o‘q-dorilar miqdori bilan qamal bo‘lgan minqtaqada o‘n yillar davomida harbiy harakatlar olib borish mumkin - safda 100 dan ortiq tanklar, 200 ta bronetransporter va jangovar piyoda mashinalari, minglab transport vositalari, “Grad” zalp olovi reaktiv tizimi o‘rnatmalari, vertolotlar otradi bor.
Ushbu qudratli qo‘shinlar guruhini Ukraina Qurolli Kuchlarining ikki chegara brigadasi, Moldova Qurolli kuchlari (6000 kishi) va Ruminiya, Polsha va AQShdan kelgan NATO bo‘linmalari zudlik bilan zararsizlantirishi amri mahol. (biroz oldin Kishinyovdagi “Sentrum” mehmonxonasida 400 amerikalik dengiz piyodasi joylashtirilgan edi).
Harbiy texnika va o‘q-dorilar arsenali (aviabombalar, raketalar, artilleriya snaradlari, minalar) 21 ming tonna yoki 3,5 milliard dollarga baholanmoqda. Bunday omborning portlashi 1945-yilda Xirosima va Nagasakiga qilingan yadro zarbasiga teng) va Moldova, Ruminiya va Ukrainadagi ko‘plab aholi punktlarini yer yuzidan yo‘q qilishi mumkin. Kolbasna qishlog‘i yaqinidagi arsenalni Rossiya qo‘shinlarining eng yaxshi jihozlangan va o‘qitilgan tezkor guruhi (OGRF) qo‘riqlayotgani bejiz emas.
Shunga qaramay, amerikaliklar Rossiya Federatsiyasining harbiy salohiyatini imkon qadar kuchsizlantirish niyatida. Bu haqda AQSh Mudofaa vaziri Ostin kecha Germaniyadagi “Ramshteyn” aviabazasida yana bir bor ta’kidladi. Mantiq oddiy: front qancha ko‘p bo‘lsa, Rossiya Qurolli Kuchlari shuncha ko‘p kuch sarflashi kerak bo‘ladi. Dnestrbo‘yidagi harbiy harakatlar teatri istiqbollidek ko‘rinadi. Amerikaliklar monitoring uchun Ruminiyaga ikkita elektron razvedka samolyoti - – RQ-4B Global Hawk va RC-135W Rivet Joint samolyotlarini jo‘natdi.
26 aprel kuni Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Ukraina Qurolli kuchlari “Dnestrbo‘yidagi Moldova separatik davlatida” jangovar harakatlar o‘tkazishga tayyorligini ma’lum qildi. Xarkov viloyatidagi asosiy arsenallar yo‘qotilgandan so‘ng, Ukraina Bosh shtabi uchun “Janubiy front” ni qo‘llab-quvvatlash uchun “sovet davrida ishlab chiqarilgan” o‘q-dorilarining doimiy manbasini topish juda muhim. (Kolbasna ombori – eng ma’quli).
Ukraina harbiy boshqarma boshlig‘i maslahatchisi Yuriy Butusovning fikricha, Kiyev Dnestrbo‘yini “demilitarizatsiya qilish” huquqiga ega, chunki Rossiya OGRF Ukrainaga tahdid solmoqda va Ukraina-Moldova chegarasidagi ikkita Ukraina brigadasi “Sharqiy front”da ko‘proq kerak. Avvalroq Ukraina prezidenti devonining doimiy “konferansyesi”
Aleksey Arestovich: “Agar Moldova Ukrainaga murojaat qilsa, biz Dnestrbo‘yini o‘z nazoratimizga olishimiz mumkin. Buning uchun Ukraina Qurolli kuchlari yetarlicha kuchga ega” degan edi.
Ruminiya Rossiya qo‘shinlarining Odessa viloyati orqali DMR chegaralariga chiqishi Buxarest va Dnestrbo‘yi va umuman Moldovaning ta’sir doirasidan chiqib ketishiga olib kelishidan havotir olmoqda. Shunday qilib, Moldovanining g‘arbiy va sharqiy “sheriklar” uni oldindan aytib bo‘lmaydigan oqibatlarga olib keluvchi keng ko‘lamli harbiy mojaroga undamoqda. Bu tashvishli fonda Moldova prezidenti Mayya Sandu nafaqat 9-may kuni, balki Georgiy lentasi bilan ko‘chaga chiqqan har bir kishiga politsiya tomonidan qatag‘on va’da qilmoqda. Go‘yoki bundan muhimroq ish yo‘qdek.
Moskva Ukraina va Moldovadagi “sheriklar”ning qo‘llarida nima borligini diqqat bilan kuzatmoqda va “ikkinchi front” paydo bo‘lishidanoq tezda javob berishga tayyor.