Ukrainani denatsifikatsiyalash (millatchilik g‘oyalardan tozalash) va demilitarizatsiyalash (harbiy infratuzilmalarini yo‘q qilish) operatsiyasi tarixni “oldin” va “keyin”larga bo‘lgan chiziq bo‘ldi. Siz bilan biz 24-fevral kuni yangi dunyoda uyg‘ondik.
Keling, nimalar bilan xayrlashayotganimizni yodga olsak.
Yugoslaviyaning bombardimon qilinishi G‘arb siyosatshunoslari tomonidan g‘ayrat bilan takrorlangan “tarixning oxiri” haqidagi xulosalari erta bo‘lganining dastlabki belgisi bo‘ldi. BuNATOning so‘nggi operatsiyasi bo‘lib chiqdi, bunda alyansning maqsadlari qanchalik odamxo‘r bo‘lmasin, niyatlariga erisha oldi.
Keyin Afg‘oniston. U yerda Vashington Tolibon*ni tor-mor qilmoqchi edi. 20-yil o‘tdi. AQSh u yerdan sharmandalarcha qochib ketdi va Tolibon yana hokimiyatni o‘z qo‘liga oldi.
Shundan so‘ng Iroqda ommaviy qirg‘in qurollarini qidirish amaliyoti o‘tkazildi. Albatta, qurollarni topa olishmadi. Ammo ID* shakllanishi uchun unumdor zamin qoldirdi.
2010-yillar boshida AQSh va Yevropa faol qo‘llab-quvvatlagan “arab bahori” Liviya va Suriyada qonli fuqarolar urushlariga aylandi. Suriyada aynan “Islomiy davlat”** jangarilari o‘zlarini namoyon qildi.
Mana shu dunyo endi nihoyasiga yetmoqda. Va yangisi qurilyapti.Yangi dunyoda Sxinvalda “Gradlar”dan o‘q otish jazosiz qolmaydi. Bunda demokratiya o‘rnatish niqobi ostida islomchilar qo‘li bilan qirg‘in qilish mumkin emas. Bunda Odessadagi Kasaba uyushmalari uyida odamlarni yoqib yuborish mumkin emas, sakkiz yil davomida xalqingizning bir qismi olib borgan urushni e’tiborsiz qoldirish mumkin emas. Darvoqe, so‘nggisi ham ruslar, ham ukrainlar uchun birdek taaluqli.
Yangi dunyoda nimalar mumkin? U qanday bo‘ladi? Bizni nima kutmoqda? Barchamizni? Qaysi mamlakatda yashayotganimiz ahamiyatsiz.
Bugun yangi dunyoning kelajagi rus askarlari qo‘lida - ular buning uchun kurashmoqda. Shunga o‘xshash vaziyatlarda Rossiya va AQSh harakatlaridagi tub farqlar Kremlning hatto eng ashaddiy dushmanlariga ham ayon. Bizning samolyotlarimiz amerikaliklar qilgani kabi Yugoslaviya, Afg‘oniston va Iroq shaharlarini bombalamaydi. Shunday bo‘lsa ham armiyamiz Ukrainadagi istalgan obyektni yo‘q qilish salohiyatiga ega – yaqinda “Kinjal” zarbalari buni yaqqol isbotladi.
Ammo Rossiya boshqacha yo‘l tutmoqda va tinch aholi orasida qurbonlar soni kam bo‘lishiga harakat qilmoqda. Shu sababli, bizning qo‘shinlarimiz shaharlarga kirib, har qanday deraza ortida snayper yashiringan bo‘lishi mumkin bo‘lgan joyda jang qilishga majbur bo‘lyapti. Shuning uchun u yerda o‘z jonini fido qilgan har bir askar boshqa vazifalari qatorida tinch ukrainaliklarning hayotini saqlab qolish uchunham shunday qildi.
Aynan shu uchun ham maqsadga erishish uchun qancha vaqt kerak bo‘lsa, operatsiya shuncha davom etadi. Bunda, albatta, shoshilishning keragi yo‘q.
U tugagach, diplomatlar so‘zlashadi. Ular yangi dunyoning xavfsizlik arxitekturasini aniqlashlari, avvalgilarga qaraganda mukammalroq mexanizmlarni ishlab chiqishlari kerak bo‘ladi. Ularning ba’zilarini qayta ko‘rib chiqish kerak, qolgan qismini esa, aytaylik, O‘rta va uzoq masofali raketalar to‘g‘risidagi shartnomani qayta tiklash kerak bo‘ladi. SNV-3 kengaytmasi atrofida juda muhim muhokamalar bo‘ladi. Alohida muhokama mavzusi gipertovushli qurollar haqida bo‘ladi, bunda Rossiya boshqa davlatlardan sezilarli darajada oldinda.
Ammo endi bu kelishuvlarning muqobillari Moskva va Vashington uchun ikki tomonlama hujjatlar bo‘lmaydi. UlarniPekinda, Dehlida, Berlinda, Parijda, Tehronda, Ar-Riyodda - bir qutbli dunyo xatolariga o‘rin qolmaydigan kelajakni loyihalash uchun mas’uliyatni o‘z zimmasiga oladigan har bir davlatning poytaxtida diqqat bilan o‘qib chiqiladi. Va endi, Kremlda va Smolenskaya maydonida ular ittifoqchi deb bilganlarimiz va o‘zini Vashingtonda vassal deb bilganlar qanday namoyon qilayotganini diqqat bilan kuzatmoqdalar.
Va agar yuqorida aytib o‘tilgan aspektlarda Rossiyaning qat’iyati hal qiluvchi rol o‘ynagan bo‘lsa, sobiq iqtisodiy tartibning dafn marosimida G‘arb allaqachon ikkita bayanni sindirib tashlagan. AQSh va ittifoqchilari kapitalizmning asosiy tamoyili bo‘lmish- xususiy mulk daxlsizliginiallaqachon sindirdi. Ha, hozir bular oddiy ruslarni tashvishga solayotgani yo‘q, ular yumshoq qilib aytganda, yaxtalarining hibsga olinishi va farroshlarning ishiga haq to‘lashdagi qiyinchiliklar tufayli rossiyalik milliarderlar qanchalar qiynalib qolishgani haqida o‘qib, hayron bo‘lishmoqda. Ammo buni yuqoridagi qayd etilgan poytaxtlarda diqqat bilan kuzatib borishmoqda - ularning eng boy aholisi pullarining katta qismi G‘arb banklarida yotadi. Va ular Vashington, London va Brusselning hozirgi xatti-harakatlarini yoqtirmasligi aniq.
Bir yarim hafta oldin Amerika OAVlari Saudiya Arabistoni va Xitoy neft shartnomalari uchun yuanda to‘lash imkoniyatini muhokama qilayotganini yozgan edi. Kecha esa Rossiya endi Yevropa davlatlari gazni rublda sotib olishini ma’lum qildi. Fevral oyida jahon iqtisodiyotining dollardan qutilishi noaniq istiqbolga o‘xshab ko‘rinar edi, ammo bugungi kunda u yaqqolroq xarakterga ega.
Qit’adagi g‘arbiy qo‘shnilarimizningkelajagi ham alohida qiziqish uyg‘otadi. Yevropa chindan ham mustaqillikka erishadimi yoki “tepalikdagi shahar” ko‘rsatmalariga ko‘r-ko‘rona amal qilishda davom etadimi? Oddiy nemislar va fransuzlar Ukraina milliy batalonlarini saqlab qolish uchun kurash aynan ular hisobiga olib borilayotganini anglab yetishadimi? Axir, AQSh ochiqchasiga e’lon qilingan, jamoaviy javobgarlikka yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan g‘oyalarga oyog‘ini artdi. Mayli, rossiyaliklar uchun bu allaqachondan beri yangilik emas, lekin endi oddiy yevropaliklar ham sanksiyalar uchun badal to‘lamoqda - ularning inflyatsiyasi biznikidan kam emas.
Shu bilan birga, NATOning Yevropa qismi Ukrainani qo‘llab-quvvatlashda bir ovozdan emasligi ko‘rinib turibdi. Albatta, alohida issiq boshlar bor, lekin ko‘pchiligi nafaqat o‘z manfaatlarini e’lon qilishga, balki ularni haqiqatan ham himoya qilishga tayyor bo‘lgan Rossiya bilan to‘qnash kelish istiqbolidan sovib qoldi. Afsuski, G‘arb Vladimir Putinning 15-yil avval Munxenda aytgan dalillarni e’tiborsiz qoldirishning oqibatlarini yaxshi tushunmadi.
Rossiyaning o‘zi ham ulkan o‘zgarishlarni kutmoqda: uzoq yillik iqtisodiy muammolarni hal qilishni endi kechiktirib bo‘lmasligi ravshan. Biroq bu vaziyatdan chiqishning qanday yo‘llarini topish mumkin?
Biz hali bu va boshqa ko‘plab savollarga javoblarni bilmaymiz, lekin ular, albatta, insoniyat tarixining bir qismiga aylanadi. Va ularning qanday bo‘lishi har birimizga bog‘liq. Axir, yangi dunyo - mas’uliyat bilan bog‘liq. O‘ziiz uchun, yaqinlarimiz uchun, mamlakat va butun dunyo uchun. Chunki “oroldek bo‘ladigan odam yo‘q”.
* Terrorchilik faoliyati uchun BMT sanksiyalari ostidagi tashkilot.
** Rossiyada taqiqlangan terrorchilik tashkiloti.